II. BÖLÜM... Üretim Araçları Pazarının Kuruluşu

Üretim Araçları Pazarının Kuruluşu

“Yeni İktisadi Politika” (“ekonomi reformu”) ile birlikte adım adım, adına “sosyalist pazar” denen üretim araçlarının alınıp satıldığı kapitalist pazar örgütlenir ve genelleştirilir. Sözde sosyalist pazar şöyle tanımlanır: “Üretim araçları için sosyalist Pazar …ekonomik ilişkilerin doğrudan arz ve talep ilişkileri biçiminde var olduğu ve bunların üretim araçlarının alım ve satımı işlemiyle gerçekleştirildiği bir alandır.’(Budaragin) ”

Üretim araçlarının alım ve satımı adım adım toptancı kuruluşlara devredilir. “Daha 1971’de üretim araçlarının ticareti, toplam ticaret cirosunun yaklaşık üçte ikisini oluşturmaktaydı.(Budagarin) Ve 1974’te üretim araçları ticaretinin yüzde 70’şi ‘doğrudan temin edici ve alıcı arasında gerçekleşen geniş kapsamlı yürütülen toptancılık’ (Drogişinski)” üzerinden hallediliyordu. (Aktaran W.B.Bland, age., s. 64)

“Direktörlerin ‘inisyatif’ine mümkün olduğunca büyük bir hareket sahası garantilemek için, 1966 tarihli ‘Devlet Manifaktür İşletmeleri İçin Hükümler’de işletmelere, ‘fazladan’ makine, nakil aracı, hammadde vs.’yi kendi başlarına satma hakkı bahşedildi. Yani işletmeler, devletin kendilerine verdiği üretim araçlarını, kolayca paraya çevirebilmektedirler. Daha yıllar önce, Gorki’de ve Swerdlovsk’ta, devlet mülkiyetini satın almak veya satmak üzere, tüm Sovyetler Birliği’nde işletme temsilcilerinin bir araya geldikleri üretim araçları pazarları kurulmuştu. Bu koşullarda üretim araçları sık sık, onları ‘yer altı fabrikaları’nı kurmada kullanan özel kişilerin eline düşüyordu.” (W. Dickhut, SBKR İkinci Kitap, s. 53)

Bu uygulamalar, sosyalizm döneminin uygulamaları değildi. Sosyalizm döneminde, üretim araçları alınıp satılmazdı. Temel üretim araçları devlet tarafından bedava dağıtılırdı. Ya da devlet, bir işletmeden öbür işletmeye devrederdi.

Marx, açıklıkla bunu vurgular:

 “Üretim, eğer, kapitalist olacağına, toplumsallaştırılmış olsaydı, kesim I’in bu ürünleri, düzenli olarak, bu kesimin değişik kollarına yeniden-üretim amaçları için üretim araçları olarak tekrar dağıtılır, bir kısım, ürün biçiminde çıktığı üretim alanında doğrudan kaldığı halde, bir başkası, öteki üretim yerlerine geçer ve böylece, bu kesimdeki çeşitli üretim yerleri arasında sürekli bir gidiş-geliş hareketine yol açardı.” (Kapital, C.II, s. 379)

Nitekim Marx’ın bu perspektifi Stalin döneminin uygulamasına yol göstermiştir. Ama yeni burjuvazi, restorasyon süreci ile, sosyalist öğreti ve pratikle, sosyalist ekonomiyle ve politik-ekonomi ile köklü bir kopuş ve tasfiye sürecine girdi ve sosyalist ekonominin yerine yeni tip kapitalist ekonomiyi geçirmeyi başardı. SSCB çapında kurulan üretim araçları pazarı da bu tablonun ana öğelerinden birisiydi.

DEVAM EDECEK